Prawo karne

Jakie mam prawa podczas zatrzymania?

Podstawową gwarancją procesową jest to, iż osoba zatrzymana przez Policję, musi zostać poinformowana o przyczynie i podstawie jej zatrzymania. Należy pamiętać, że osoba zatrzymana ma prawo do kontaktu z adwokatem. Do czasu skontaktowania się z adwokatem należy unikać składnia oświadczeń czy wyjaśnień wobec funkcjonariuszy. Ponadto, funkcjonariusz zobowiązany jest wskazać, w związku z jakim postępowaniem dana osoba została zatrzymana oraz popełnienie jakiego czynu jej się zarzuca.

Jaki jest czas zatrzymania przez policję?

Zgodnie z kodeksem postępowania karnego zatrzymanego należy zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także, jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania nie zostanie on przekazany do dyspozycji Sądu, wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania. Jeśli zatrzymany został w ciągu 48 godzin przekazany do dyspozycji sądu, lecz w czasie 24 godzin od przekazania go nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania, należy go bezwzględnie zwolnić.

Mój bliski został aresztowany – co robić?

W przypadku zatrzymania czy aresztowania, należy jak najszybciej zwrócić się o pomoc do adwokata. Na tym etapie postępowania bardzo ważne jest ,aby jak najszybciej dotrzeć do zatrzymanego tak, by pomóc mu nie tylko w przygotowaniu się do obrony, lecz zapewnić wsparcie psychiczne i moralne.

Trzeba pamiętać, że w trakcie tymczasowego aresztowania organy prowadzące postępowanie nie są zobowiązane do udzielania bliskim informacji odnośnie biegu postępowania przygotowawczego. Dlatego w większości przypadków bliscy tymczasowo aresztowanego, zwłaszcza w pierwszych etapach postępowania, nie mają żadnej wiedzy o tym, jakie zarzuty przedstawiono ich bliskiemu, ani podstaw faktycznych zatrzymania. Jedynie obrońca będzie miła na tym etapie dostęp do tych informacji oraz prawo żądania wglądu w akta sprawy.

Czy podejrzany może mieć widzenia z bliskimi?

W przypadku tymczasowego aresztowania bez pisemnej zgody organów w dyspozycji których pozostaje podejrzany (Prokurator czy Sąd), nie można kontaktować się z podejrzanym.

Uprawnieni do uzyskania zgodny na widzenie z podejrzanym są członkowie rodziny i inne bliskie osoby. Podanie o widzenie powinno zawierać dane osoby starającej się o widzenie ( imię nazwisko, adres) oraz określenie kim jest dla podejrzanego (np. matka, brat, konkubina), sygnaturę akt, oraz imię i nazwisko oraz imię ojca podejrzanego. Podanie należy złożyć w biurze podawczym Sadu lub Prokuratury – w zależności od tego, w czyjej dyspozycji pozostaje podejrzany.

Prawo do widzeń z osobą tymczasowo aresztowaną, mają w zasadzie członkowie rodziny i inne osoby bliskie. Pojęcie osoby bliskiej zawiera art. 115 § 11 kodeksu karnego, zgodnie z którym, osobą najbliższą jest: małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu, osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we wspólnym pożyciu.

Jakie są rodzaje mandatów?

Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenie, rozróżnia trzy rodzaje mandatów karnych: kredytowany, gotówkowy i zaoczny. Najczęściej stosowanym mandatem w sprawach o wykroczenia jest mandat kredytowy, który wydawany jest ukaranemu za potwierdzeniem odbioru. Staje się on prawomocnym po podpisaniu blankietu mandatu przez ukaranego. Grzywna nałożona mandatem kredytowym winna być uiszczona w terminie 7 dni od daty jego przyjęcia. W przypadku nieuiszczenia grzywny, ściągana jest w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji.

Mandat zaoczny nakładany jest w przypadku stwierdzenia popełnienia wykroczenia pod nieobecność sprawcy. Grzywna nałożona mandatem karnym zaocznym winna być uiszczona w terminie 7 dni od daty jego wystawienia. Staje się on prawomocny jedynie w przypadku, gdy ukarany uiścił grzywnę we wskazanym w pouczeniu terminie i miejscu. W przypadku, gdy grzywna nie zostanie uiszczona, jak też, gdy zostanie uiszczona po upływie terminu, mandat nie uprawomocni się. W takim przypadku sprawa może trafić do postępowania sądowego.

Mandat gotówkowy może być zastosowany jedynie wobec osób czasowo przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub nie mających stałego miejsca zamieszkania lub pobytu. Mandat ten wydawany jest ukaranemu po uiszczeniu przez niego grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi, który ją nałożył. Staje się on prawomocny w momencie uiszczenia grzywny.

Czy mogę cofnąć wniosek o ściganie w toku postępowania przygotowawczego?

W sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek, pokrzywdzony – który złożył wniosek o ściganie, jest uprawniony do cofnięcia takiego wniosku.

Taką możliwość przewiduje art. art.12§3 kodeksu postępowania karnego, zgodnie z którym, wniosek może być cofnięty w postępowaniu przygotowawczym za zgodą prokuratora, a w postępowaniu sądowym za zgodą sądu – do rozpoczęcia przewodu sądowego na pierwszej rozprawie głównej, chyba że chodzi o przestępstwo określone w art. 197 kodeksu karnego.

Istotne jest, iż po cofnięciu wniosku o ściganie nie jest dopuszczalne ponowne złożenie wniosku. Skutkiem cofnięcia wniosku o ściganie będzie umorzenie postępowania na podstawie art. 17§1 pkt 10 kodeksu postępowania karnego.

Czy mogę złożyć wniosek o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia za doznaną szkodę?

Do złożenia wniosku o orzeczenie obowiązku naprawienia szkody lub zadośćuczynienia, uprawniony jest pokrzywdzony, zaś w razie jego śmierci prawa, które by mu przysługiwały, mogą wykonywać osoby najbliższe, a w wypadku ich braku lub nieujawnienia – prokurator, działając z urzędu.

Orzeczenie obowiązku naprawienia szkody może nastąpić również z urzędu ( bez wniosku), jednak w razie wniesienia wniosku, orzeczenie obowiązku naprawienia szkody jest obligatoryjne. Wniosek musi spełniać ogólne warunki pism procesowych wskazane w art. 119 §1 kodeksu postępowania karnego.

W przypadku wytoczenia – o to samo roszczenie – powództwa cywilnego, złożenie wniosku o naprawienie szkody nie jest dopuszczalne. Wniosek należy zgłosić do chwili zakończenia pierwszego przesłuchania pokrzywdzonego na rozprawie głównej. W wypadku uwzględnienia wniosku, w wyroku zostanie zawarte rozstrzygnięcie obowiązku naprawienia szkody, lub też orzeczenie nawiązki.

Czy mogę zaskarżyć nieprawidłowości w zatrzymaniu przez policję?

W razie nieprawidłowości w przeprowadzonym zatrzymaniu, osoba zatrzymana na podstawie art. 244 kpk i art. 247 §1 kpk, a także zatrzymana i przymusowo doprowadzona na podstawie art. 74§2 i art. 285§2 kpk jest uprawniona do złożenia zażalenia na zasadność i legalność zatrzymania na podstawie art. 246 kpk.

Zażalenie powinno spełniać wymogi ogólne dla pisma procesowego wskazane w art. 119§1 kpk. Należy w nim wskazać żalone rozstrzygnięcie oraz podać, czego skarżący się domaga, np. uchylenia zaskarżonego zarządzenia, zarządzenia natychmiastowego zwolnienia z aresztu, stwierdzenia, iż zatrzymanie było niezasadne i nielegalne).

W składanym zażaleniu, należy również wskazać zarzuty stawiane rozstrzygnięciu oraz ich uzasadnienie. Termin na złożenie zażalenia jest zawity i wynosi 7 dni od daty ogłoszenia zarządzenia o zatrzymaniu. Wniesienie zażalenia we wskazanym terminie powoduje sądowa kontrolę legalności i zasadności zatrzymania.

Czy możliwa jest zmiana warunków dozoru policji?

Oskarżony lub podejrzany w stosunku do którego stosowany jest dozór Policji, uprawniony jest do złożeni na podstawie art. 254 kpk, wniosku o zmianę warunków dozoru. Wniosek taki można złożyć w każdym czasie, a w wyniku jego złożenia, następuje kontrola warunków stosowanego wobec oskarżonego dozoru i ewentualna ich zmiana.

Z reguły taki wniosek, składany jest w celu zmniejszenia częstotliwości stawiania się we wskazanej jednostce Policji, lub też w celu zmiany jednostki policji. W uzasadnieniu wniosku należy wskazać przyczynę, dla której wnioskodawca wnosi o zmianę warunków dozoru( np. uciążliwości związane z dojazdem, ograniczenia wynikające z wykonywanej pracy, stanu zdrowia itp.).

W przedmiocie złożonego wniosku rozstrzyga Prokurator (najpóźniej w ciągu 3 dni), zaś po wniesieniu aktu oskarżenia do Sądu – Sąd , przed którym toczy się sprawa.

Kiedy i na jakich warunkach mogę otrzymać list żelazny?

Oskarżony lub podejrzany przebywający za granicą, w wypadku gdy chce uczestniczyć w prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu i pragnie mieć zapewnione prawo odpowiadania z wolnej stopy, może wystąpić do właściwego Sądu Okręgowego z wnioskiem o wydania listu żelaznego. Z reguły osobami, którym zależy na wydaniu listu żelaznego są oskarżeni, którzy (w trakcie prowadzonej przeciwko nim sprawie) opuścili kraj. W większości przypadków za takim osobami wydane są już listy gończe oraz postanowienia o tymczasowym aresztowaniu, w związku z czym, zmuszone są do ukrywania się oraz żyją w ciągłym poczuciu zagrożenia.

Często w takich wypadkach postępowanie w ich sprawie jest zawieszone. Pomimo tego, wielu osobom zależy na ostatecznym rozstrzygnięciu ich odpowiedzialności karnej tak, by móc powrócić do normalnego życia w kraju. Wraz z wnioskiem należy złożyć oświadczenie, iż w wypadku wydania listu żelaznego, oskarżony będzie się stawiał przed sądem prowadzącym postępowanie w wyznaczonych terminach, nie będzie wyjeżdżał bez pozwolenia z obranego miejsca pobytu w kraju oraz, iż nie będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań ani w inny bezprawny sposób utrudniał postępowania karnego. Składając wniosek o wydanie listu żelaznego należy udokumentować fakt przebywania za granicą. Wydanie listu żelaznego następuje w formie postanowienia. Gwarantuje ono bezpieczny powrót do kraju, oraz odpowiadanie z wolnej stopy przed sądem. Moja Kancelaria uzyskiwała już listy żelazne dla klientów i posiadam w tym zakresie stosowne doświadczenie.